HAMİT GÖRELE (1896-1980)-No:4
Portre, Kağıt üzeri yağlıboya, imzalı.
50x35 cm
Görele’de dünyaya gelen Hamit Görele’nin doğum tarihi kimi kaynaklarda 1900, 1903, 1894 ve 1896 gibi farklı şekillerde yer almaktadır. Sanatçının oğlu tarafından açılan websitesinde ise doğum tarihi 1896 olarak verilmiştir. İlk ve ortaokulu Gümüşhane’de okuyan sanatçı, lise öğrenimini İstanbul’da tamamlamıştır. Yüksek öğrenim için önce mühendislik fakültesini tercih etse de, resme olan eğilimi ağır basınca, iki yıl sonra bu fakülteden ayrılarak Güzel Sanatlar Fakültesi’ne girmiştir. 1924-1928 yılları arasında, Güzel Sanatlar Fakültesi’nde Hikmet Onat ve İbrahim Çallı’nın öğrencisi olmuştur. 1928 yılında, mezun olduktan sonra Avrupa Resim Yarışması’nı ikincilikle kazanmış ve devlet bursuyla Paris’e giderek Andre Lhote ve Fernand Leger’in atölyelerinde öğrenim görmüştür. 1930 yılında, ‘Firavunun Eşi’ ve ‘Odalık’ adlı eserleri, ünlü Montparnasse Bulvarı’ndaki Grand Galerie Moderne’de açılan karma sergiye kabul edilerek Paul Cezanne, Andre Lhote, Bonnard, Pablo Picasso ve Henri Matisse gibi dönemin önemli ressamlarının yapıtlarıyla birlikte sergilenmiştir.
1933 yılında Türkiye’ye dönen Hamit Görele, İstanbul, Ankara, Antalya, Erzurum, Çankırı ve Sivas’ta resim öğretmeni olarak çalışmıştır. Müstakil Ressam ve Heykeltıraşlar Birliği’ne üye olan sanatçı, birliğin sergilerine düzenli olarak katılmıştır. İlk kişisel sergisini 1933’te Galatasaray Lisesi’nde açmıştır. Daha sonra ise, sırasıyla 1935’te Ankara Sergievi, 1946’da İsmail Oygar Atölyesi, 1948 ve 1953’te Fransız Konsolosluğu, 1967’de DGSA 1. Retrospetktif Resim Sergisi, 1968’de Taksim Sanat Galerisi 2. Retrospektif Resim Sergisi, 1969’da MEB DGSA 3.Retrospektif Resim Sergisi, 1973’te Tuzcuoğlu Kültür ve Sanat Galerisi 50.Yıl Sergisi, 1977’de Parmakkapı İş Bankası Galerisi Retrospektif Sergisi, 1978’de Osmanbey Akbank Sanat Galerisi ve 1979’da da Ankara DGSA Galerisi sergilerinde tablolarını sanatseverlerin beğenisine sunmuştur.
Hamit Görele’nin sanatının geçirdiği evreleri “1928-1935”, “1935-1940” ve “1955 sonrası” olarak üç ayrı evrede incelemek mümkündür. Ressam, Paris’te bulunduğu yıllarda Fovizm’den etkilenerek çalışmış, daha sonra Dışavurumcu anlatıma yönelmiştir. Sanatçının 1920’li yıllarda yaptığı bu tablolarda, kalın fırça vuruşları, geniş renk yüzeyleri, azaltılmış gölgeler, içsel rengin doğal olana üstün gelişi gibi bir ifade anlayışı ön plana çıkmaktadır. Aynı dönemde, canlı modelden nü eserler de gerçekleştiren Görele’nin bu yapıtlarında Matisse etkisi belirgindir. 1935-1945 yıları arasında ise, boyayı formları eriten bir unsur olarak kullanmıştır. Bu dönemde peyzajlarındaki konu genellikle, 1940-1955 yılları arasında yaşadığı Kurtuluş semtidir. Özellikle 1950'li yıllarda, dönemin resim anlayışı olarak belirtilen geometrik stilizasyonlar Görele’nin eserlerinde de görülür. Sanatçı, geometrik konturlar ve renk lekelerine bölünmüş portrelerinde öznel renk ve leke duyarlılığını saklı tutmayı başarır. 1960’lı yıllarda soyut sanata yöneldiyse de, 1970’lerin ortalarında yeniden figür ve doğa çalışmalarına dönmüştür. Üslubunu İzlenimcilik ve Dışavurumculuk ile inşacı anlatımı birleştirerek oluşturan Hamit Görele, resimsel düzen ilişkileri yönünden sağlam bir kurgu ve şiddetli renk etkilerine ulaşmıştır. Ressamın inşacı anlatımının tipik bir özelliği de hareket ritminin atılımlarını taşıyan biçimler arasında düzenin dağılmasını önleyen bir iç karkas oluşturmasıdır. Serbestçe dağılmış ve yığılmış gibi görünen renk parçalarını çekici bir görünüme kavuşturan sistemini böyle kurmuştur.
Türk resim sanatı tarihi içinde, özgün ve yenilikçi eserleriyle farklı bir yere sahip olan Hamit Görele, 1967 yılında “Yılın Sanatçısı” ödülüne layık görülmüş, 1978 yılında ise ‘Devlet Onur Belgesi’ verilen iki ressamdan biri olmuştur. 1965’te Türk Çağdaş Ressamlar Derneği Başkanlığına getirilmiştir. 1979’da Atatürk Sanat Armağanı’nı, 1940’ta 2. Devlet Resim ve Sergisi üçüncülük ödülünü, 1941’de 3. Devlet Resim ve Heykel Sergisi ikincilik ödülünü, 1980’de de 41. Devlet Resim ve Heykel Sergisi ödülünü almıştır.
Deniz Çantay Armit
Yüksek Sanat Tarihçi
Kaynakça
- BERK, Nurullah - ÖZSEZGİN Kaya, Cumhuriyet Dönemi Türk Resmi, İş Bankası Yayınları, 1983.
- EROĞLU, Özkan, “Yaşamı ve Sanatı ile Ressam Hamit Görele”, Sanat Çevresi, Sayı no:217, İstanbul, 1996, sayfa 14-17.
- ERSOY, Ayla, 500 Türk Sanatçısı, Altın Kitaplar, 2004.
-GİRAY, Kıymet, Prof.Dr., Türkiye İş Bankası Resim Koleksiyonu, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2000, sayfa 306-308.
-GÜRÇAĞLAR, Aykut, Doç. Dr., “Değişken Bir Müstakil: Hamit Görele”: http://www.antikalar.com/hamit-gorele
-ÖZSEZGİN, Kaya, “1940 Sonrası Türk Resmi”, Başlangıcından Bugüne Çağdaş Türk Resim Sanatı Tarihi, Tiglat Yayınları, İstanbul, 1982.
- RENDA,Günsel, Prof.Dr - EROL,Turan, Başlangıcından Bugüne Çağdaş Türk Resim Sanatı Tarihi, Tiglat Basımevi, 1980.
-TANSUĞ, Sezer, “Hamit Görele” maddesi, Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi, Yem Yayınevi, 1997, sayfa 698.
-https://www.hamitgorele.com
